علائم مسمومیت غذایی

مسمومیت های غذایی اغلب توسط باکتری‌ها، میکروب‌ها و گاها توسط ویروس ها ایجاد میگردند. معمولا این عامل ها همراه با نوشیدنی ها یا خوراکی ها به بدن ما وارد می‌شوند و یا ممکن است از برخورد شئ آلوده با دهان و بینی نیز ایجاد شوند. این عامل‌های بیماری زا با اینکه بسیار کوچک و غیر قابل مشاهده با چشم غیر مسلح هستند اما تاثیرات زیاد و قدرتمندی را می‌توانند بر بدن ما بگذارند.

این عامل های بیماری زا زمانی که وارد سیستم گوارش ما می‌شوند از خود سمومی را آزاد می‌کنند که باعث ایجاد حالتی می‌گردند که اصطلاحا به آن مسمومیت غذایی گفته می‌شود.

اگر حالت مسمومیت بلافاصله بعد از خوردن غذا ایجاد شود، پزشکان اصطلاحا به آن مشمومیت غذایی می‌گویند. اسهال و استفراغ معمولا از اولین نشانه های مسمومیت غذایی هستند که در اغلب اوقاب در فرد مسموم پدیدار می‌گردند. باید به این نکته توجه داست که مسمومیت های غذاییزمان طولانی‌ای ندارند و اغلب یک یا نهایتا در چند روز از بین می‌رود.

البته در موارد خاصی هم مسمومیت های بسیار شدید نیاز به مراجعه به پزشک دارند که در این نوع از بیماری، بدن فرد بیمار به علت از دست دادن آب فراوان دچار مشکلاتی میگردد که باید درمان دارویی آن آغاز شود.

نشانه های ابتلا به مسمومیت غذایی

نشانه های مسمومیت غذایی معمولا به عامل ایجاد کننده آن بستگی دارد و ممکن است چند ساعت بعد خوردن خوراکی های آلوده یا نوشیدن مایعات آلوده اتفاق افتد یا در برخی موارد ممکن است از یک تا ده روز پس از ورود عامل بیماری زا به بدن، علائم بیماری آغاز شوند، که در اکثر موارد در کمتر از ده روز بیماری به کلی از بین خواهد رفت.

نشانه های مسمومیت غذایی در کودکان وبزرگسالان

🟢 تب و افزایش دمای بدن

🟢 سردرد و ایجاد حالت ضعف در بدن

🟢 اسهال و مشکلات گوارشی

🟢 استفراغ 

🟢  درد شکم و ایجاد احساس گرفتی در شکم

🟢 احساس حالت تهوع مداوم یا مقطعی

البته در موارد خاص ممکن است مسمومیت باعث ایجاد مشکلاتی مانند تاری دید، سرگیجه و یا احساس سوزن سوزن شدن پوست را هم ایجاد کند. و همچنین در موارد بسیار نادر ممکن است بیماری، باعث ایجاد مشکلات تنفسی نیز شود.

چه چیزهایی باعث مسمومیت غذایی می‌شوند؟

عامل اصلی ایجاد مسمومیت غذایی ورود عوامل بیماری زا از راه‌های مختلف به بدن هستند که معمولا از طریق خوردن غذاهای که منشآ حیوانی دارند مانند گوشت، مرغ، تخم‌مرغ، محصولات لبنی و غذاهای دریایی‌ رخ می‌دهند البته نمی‌توان منکر این موضوع شد که خوردن سبزیجات و میوه‌های شسته نشده و نیز آب آلوده در موارد زیادی عامل ایجاد بیماری هستند.

چرا خوراکی‌ها آلوده می‌شوند؟

غذاها و مایعات میتوانند در مراحل مختلفی ممکن است دچار آلودگی شوند که در ادامه چند مورد را ذکر خواهیم کرد:

🟢 آبی که برای رشد سبزیجات و میوه‌ها استفاده می‌شود ممکن است با مدفوع حیوانات یا انسان آلوده شود.

🟢 نشستن دست‌ها و ابزار و سایل آشپزی توسط آشپز یا هرشخصی که با خوراکی‌ها ارتباط دارد نیز می‌تواند عامل ایجاد آلودگی باشد.

🟢 اگر غذاها به مدت طولانی در مکانی که دارای دمای مناسبی نیست، نگهداری شوند، توسط باکتری ها آلوده خواهند شد.

🟢 گوشت یا مرغ و ماهی ممکن است در مراحل فرآوری مانند چرخ کردن یا خورد کردن یا در زمان حمل‌و‌نقل، دچار آلودگی شوند.

عوامل بیماری زا به نسبت افراد سالم اغلب بر روی افرادی تاثیر بیشتری را دارند که دارای بیماری زمینه‌ای و یا دچار ضعف کلی بدن هستند.

شناخت میکروب‌ها، باکتری‌ها و ویروس‌ها

🟢 لیستریا:محصولات لبنی غیر پاستوریزه، گوشت‌های فرآوری شده مانند بیکن و سوسیس معمولا زمینه فعالیت این نوع باکتری هستند، البته این نوع باکتری میتواند میوه‌ها و سبزیجات را نیز آلوده کند که احتمال آن کم است.

🟢 سالمونلا: باکتری سالمونا معمولا در زمان تماس با مدفوع حیوانات وارد غذاها و مایعات شده و از طریق لبنیات، گوشت‌های نیمه پخته و سبزیجات و میوه‌های نشسته وارد بدن انسان می‌گردد.

🟢 کمپیلوباکتر:این باکتری هم بیشتر گوشت و لبنیات غیر پاستوریزه را آلوده می‌کند و مانند اکثر عوامل میکروبی، تماس با مدفوع دلیل ایجاد این موردآلودگی است.

🟢 ای‌کلی: این باکتری نیز از طریق تماس با مدفوع حیوانات به خوراکی ها وارد شده و مهمترین دلیل درگیرد شدن با این باکتری، خوردن گوشت نپخته یا کم پخته شده گاو می‌باشد.

🟢 شیگلا: باکتری شیگلا معمولا غذاهای دریایی، میوه‌ها و سبزیجات خام را آلوده می‌کند. نشستن دست ها در زمان تهیه خوراکی ها دلیل اصلی آلوده شدن به این باکتری است که در مواردی می‌تواند باعث دیده شدن خون در مدفوع شود.

🟢 استافیلوکوکوس اورئوس: این باکتری معمولا از طریق تماس دست الوده و یا عطسه و سرفه پخش می‌گردد. این به آن معناست که شخص بیمار میتواند عامل پخش این باکتری باشد.

🟢 هپاتیتA: خوردن صدف خام و یا خوردن غذاهایی که توسط شخص بیمار تهیه شده باشد می‌تواند عامل ایجاد این بیماری شود. معمولا این بیماری پانزده روز تا نزدیک به دوماه بعد از ورود ویروس به بدن، علائم خود را نشان می‌دهد و این باعث می‌شود تشخیص منشا بیماری سخت باشد.

🟢 نوروویروس: عفونت های نوروویروسی به سادگی در بین افراد در محیط‌های شلوغ منتقل می‌گردد و باعث ایجاد بیماری می‌شود.

از موارد بالا برخی از عوامل مانند لیستریا و ای‌کلی میتوانند بسیار خطرناک باشند و مشکلات قلبی و کلیوی جدی‌ای ایجاد کنند.

مراجعه به پزشک در زمان مسمومیت

در اکثر موارد مسمومیت‌ها نیاز به مراجعه به پزشک ندارد اما در برخی موارد نیز نیاز به مراقبت های پزشکی حس می‌شود. کم آبی بدن شایع ترین مشکلی است که در زمان مسمومیت در فرد بیمار اتفاق می‌افتد که دلیل آن از دست دادن آب زیاد از طریق اسهال و استفراغ های پیاپی است.

در ادامه چند نکته را ذکر می‌کنیم که اگر این نشانه‌ها را دارید بهتر است به پزشک مراجعه کنید:

🟢 اسهال یا مدفوع خونی

🟢 استفراغ خونی

🟢 مدفوع سیاه یا تیره رنگ

🟢 تپش و ضربان قلب بالا

🟢 حالت تهوع و استفراغی که بیشتر از ۱۲ ساعت ادامه داشته باشد

🟢 تب بالای ۳۸٫۳ درجه به همراه علائم دیگر

🟢 درد شدید شکم که پس از دفع نیز ادامه دارد

علائم کم آبی بدن در زمان مسمومیت

🟢 گود رفتن چشم‌ها

🟢 ضعف بدن

🟢 سرگیجه

🟢 تشنگی شدید

🟢 ادرار کم یا عدم وجود ادرار

اگر علائم مسمومیت بعد از سفر خارجی خود یا یکی از اقوام ایجاد شد بهتر است بدون توجه به موارد بالا در اولین فرصت به پزشک مراجعه کنید.

مسمومیت های غذایی و آثار آن مانند کم آبی بدن بیشتر در افرادی که سیستم ایمنی ضعیفی دارند معمولا جدی تر است. برای مثال در کودکان و زنان باردار باید توجه بیشتری به علائم بیماری داشت زیرا ممکن است این بیماری بر سلامت جنین تاثیرگذار باشد.

نحوه تشخیص مسمومیت های غذایی

معمولا دکتر‌ها در مرحله اول تشخیص در مورد خوراکی‌هایی که فرد میل کرده است از اون سوال می‌کنند و اگر مورد مشکوکی باشد آن را در نظر میگیرند، سپس معاینه را ممکن است با آزمایش ادرار و مدفوع کامل کند. این مراحل باعث می‌شود که پزشک بتواند عامل بیماری را تشخیص دهد و بعد از آن درمان را آغاز کند.

نحوه درمان مسمومیت غذایی

معمولا مسمومیت های غذایی بعد از طی کردن دوره بیماری به صورت خود به خودی درمان ‌میشوند اما در مواردی هم نیاز به دارو درمانی وجود دارد که پزشک با تجویز آنتی بیوتیک ها بیماری را کنترل می‌کند و یا تزریق وریدی مایعات را برای حل مشکل کمبود آب بدن پیشنهاد می‌کند.

مراقبت در منزل

در زمان درگیری با بیماری میتوانید روند درمان را با رعایت نکات زیر در منزل انجام دهید که در در ادامه آنها را ذکر خواهیم کرد:

🟢 شخص مبتلا باید به اندازه کافی استراحت کند و از فعالیت های سریع و سنگین پرهیز نماید.

🟢 نوشیدن آب و مایعات برای رفع مشکلات کم آبی بسیار مفید است اما باید توجه کنید که بیمار شیر یا نوشیدنی های کافئین دار ننوشد.

🟢 شخص بیمار باید مایعات را در فواصل کم و در حجم کم اما مداوم بنوشد تا دچار حالت تهوع نگردد.

🟢 بیمار باید از خوردن غذاهایی که زمان هضم زیادی نیاز دارند و از خوردن لبنیات پرهیز کند.

درمان بیماری در منزل به این معنی نیست که شما می‌توانید از دارو درمانی به صورت خودسر نیز استفاده کنید. زیرا در مواردی خوردن دارو های اشتباه خود میتواند باعث تشدید علائم بیماری شود. اگر در زمان درمان در منزل، شخص بیمار دچار مشکل کم آبی شد و علایم آن بهبود نیافت بهتر است هرچه سریعتر به پزشک مراجعه کنید.

پیشگیری از مسمومیت غذایی

 برای محافظت از خود و خانواده در برابر مسمومیت لازم است نکاتی را رعایت کنید که در ادامه آنها را ذکر خواهیم کرد:

🟢 به تمام اعضای خانواده خود این نکته را گوشزد کنید که بعد از استفاده از سرویس بهداشتی، بعد از دست زدن به غذای خام و قبل از دست زدن به غذای آماده خوردن، حتما دست های خود را با آب و صابون حداقل ۱۵ ثانیه به دقت بشویند.

🟢 قبل از آماده سازی غذا، تمامی ظروف و سطوحی که مواد اولیه خوراکی با آنها برخورد دارند را با دقت با آب و مواد شوینده،‌ بشویید.

🟢 از خوردن شیر غیر پاستوریزه به شدت پرهیز کنید.

🟢 سبزیجات خام را با دقت کامل بشویید.

🟢 غذاهای خام مانند گوشت و مرغ و ماهی را از غذا های پخته دور نگه دارید.

🟢 به تاریخ تولید و انقضا مواد غذایی دقت کنید و از خوردن مواد غذایی‌ای که نزدیک به تاریخ انقضا هستند بپرهیزید.

🟢 از خوردن غذاهای خام و نیمه پخته پرهیز کنید. گوشت‌ها و سبزیجات را تا جایی که کاملا تغییر حالت دهند بپزید و اگر در زمان سرو غذا متوجه خامی بخشی از خوراکی شدید از خوردن آن صرف نظر کنید.

🟢 غذاهای باقی مانده را در ظروف در بسته، در یخچال نگهداری کنید.

🟢 سعی کنید از ذوب کردن یخ مواد غذایی فریز شده در دمای اتاق خودداری کنید زیرا به علت زمان طولانی ذوب، ممکن است باکتری ها در آن مواد تکثیر پیدا کنند. برای ذوب یخ میتوانید از مایکرویو یا قسمت بالای صفر یخچال استفاده کنید.

🟢 اگر باردار هستید باید حساسیت خود را نسبت به غذاها به نسبت دیگر افراد افزایش دهید و دقت دوچندانی در کنترل موارد بالا داشته باشد.

🟢 از جوی های آب و چاه‌های آب، آب ننوشید.

اگر به صورت دسته‌جمعی دچار مصمومیت شدید بهتر است زودتر به پزشک مراجعه کنید‌‌، زیرا ممکن است عامل بیماری زا جدی تر از عوامل بیماری های عادی باشد.